Narsistle İlişki Evreleri

Narsist kurbanları bir narsistle yaşadıkları ilişkiyi anlatırken mutlaka aşağıdaki dört evreden bahsederler. 

1- İdealleştirme
2- Değersizleştirme
3- Terk Etme
4- Geri Dönme 

Bu 4 evre narsistin tipik ilişki döngüsünü tanımlar. Döngü bittikten bir süre sonra tekrar başlar. Her seferinde ilk aşama daha kısa sürer, 2. ve 3. aşamanın şiddeti gitgide artar ve süresi de gitgide uzar. 4. aşama ise zamanla daha kısa sürede gerçekleşir. 4'ten sonra tekrar 1'e dönülür ve bu böyle sonsuza kadar sürer. Taa ki kurban artık dayanamayıp bu döngüyü kırmaya karar verene kadar. 

1- İdealleştirme Evresi

Bu evre gerçekten inanılmazdır. Narsist sizi hedef aldıysa, öncelikle size bulutların üzerinde gezdiğiniz idealleştirme evresini yaşatır. Bu evrede hayatınızın aşkını bulduğunuzu düşünürsünüz. Ayaklarınız yerden kesilir. O kesinlikle sizin senelerdir hayalini kurduğunuz eştir. Büyük laflar eder, kararlı görünür. Daha önceden kimsenin sizin için yapmadığı şeyleri yapar, söylemediği şeyleri söyler. Birlikte çok mutlu olacağınızı vaat eder. Kısa bir zaman içinde hayatınızda hiç bir ilişkinizde olmadığı kadar yüksek hissetmeye başlarsınız.

Bu evrede narsist de heyecanlıdır. Ancak ondaki heyecan, yemini atmış, avını avlamış olmanın getirdiği bir heyecandır. Yeni bir kaynak, yıpranmamış bir oyuncak ve oynanacak bir sürü oyun onu beklemektedir. Yeni bir ülke keşfetmiş gibidir. Bu heyecanı siz aşk sanırsınız. Aslında daha önce aşkı görmüş gözleriniz varsa, dikkatli baktığınızda onun gözünün içindeki şeyin aşk olmadığını fark edebilirsiniz ama gözünüzü kör ettiği için bunu o esnada fark etmeniz çok zordur.

Bu evrede narsistin sizi bu denli etkilemesinin sırrı aynalama yapmasıdır. Öncelikle sizin kişiliğinizi, hobilerinizi, değer verdiğiniz şeyleri, korkularınızı, tutkularınızı, zaaflarınızı tespit etmeye odaklanır.
Narsistler insan sarrafıdır. Karşı tarafı duygulardan arınmış ve objektif bir şekilde analiz ederler ve gerçekten neye ihtiyaç duyduğunu çok kısa sürede algılayabilirler. Sonrasında ihtiyaç duyulan her ne ise kurbana bunu oldukça cömert şekilde sunarlar.

Örneğin siz derin bir bağ arayan biriyseniz yüzeysel ilişkilerden şikayet eder. Siz cömert biriyseniz o size karşı daha da cömert davranır, cimri biri olduğunuzu fark ettiyse parayı savuran sorumsuz insanları anlamadığından bahseder. Evlilik düşüncesiniz varsa sizinle asla evlenmeyecek olsa da bunu ne kadar çok istediğini söyler hatta ciddi ciddi bunu yapmaya çalışır. Dini yönünüz varsa kendisi hacıdır, alkolikseniz onun da içki içmediği akşam yoktur. Aynalama yaparken kendi kişiliğini ve düşüncelerini asla ortaya koymaz, sadece size oynar. Bu aşama birlikte geçirdiğiniz zamanın sıklığına göre ortalama 2-5 ay arasında sürer. 

Ruh eşinizin yaratım süreci

Narsist sizi hedef olarak belirledikten sonra sizi bir proje gibi ele alır. Amacı sizi etkileyip üzerinizde etki ve kontrol sahibi olmak, kaynaklarınızdan yararlanmak ve bu sayede hem kar elde etmek, hem de egosuna besin kaynağı sağlamaktır. Narsistlerin egosu insanlarla beslenir. Daha doğrusu insanları kullanarak hissettikleri güç duygusuyla. Gücü de etkileyerek elde edeceğini çok iyi bildiğinden yıllar içinde etkileme konusunda uzmanlaşmıştır. O kadar çekicilerdir ki, hedef aldıkları insanları adeta büyülerler. Narsistler çekicilikleriyle büyük kitleleri bile etkileme gücüne sahiptirler.

Narsiste göre birini etkilemenin en iyi yolu, onun etkileneceği insan kılığına girmektir basitçe. Siz yanınızda tam olarak nasıl bir eş istersiniz? Kim sizi çeker? Romantik ilişki için seçtiği partneri etkileme konusunda aradığı şey bu sorunun cevabıdır. Sizden topladığı bilgilerle kısa sürede ruh eşinizi kafasında şekillendirir. Siz bunu yaptığının farkında bile olmazsınız, kendisi de bunu genellikle pek bilinçli yapmaz. Fakat kafaları farklı çalışıyor. Bunu yaparken kesinlikle sevgi temelli bir motivasyonları yok. En büyük ve tek motivasyonu üzerinizde güç sahibi olmak ve sizi canı istediği gibi sömüreceği bir köle, toplum içinde yanında taşıyacağı bir aksesuar ve ego tatmini için kullanacağı bir kaynak haline getirmek. 

Sonuç olarak bu ruh eşiniz kılığına girme süreci gayet güzel işler. O kişiyi yaratır, üzerine giyinir ve sizi onunla tanıştırır. Siz de ağzınız açık bir şekilde seyredersiniz. Başınıza böylesi güzel bir mucizenin geldiğine inanamazsınız. Sonunda çektiğiniz onca sıkıntı karşılığında allah size ödülünüzü vermiştir. Hayatınızın orta yerine adeta göktaşı gibi düşen bu adamın/kadının varlığına sabah akşam şükreder halde kendinizi bulursunuz. Her şey gerçek olamayacak kadar güzeldir.

2- Değersizleştirme Evresi

Birlikteliğinizin maksimum 5. ayından sonra değersizleştirme aşaması başlar. Bu evrede narsist artık avını kafese soktuğundan emindir. Sizi etkilemiş ve kendisine bağlamıştır. Sizi elde ettiği hissini ona verdiğiniz an hızla sizden uzaklaşmaya başlar. 

Bu aşamada tam olarak adını koyamadığınız bir huzursuzluk hissedersiniz. Normalde öyle bir kişilik yapınız olmadığı halde ilişki içinde kendinizi diken üstünde, endişeli, öfkeli, kıskanç hissediyorsanız, duygularınızı ifade etmeden önce iki kere düşünmeniz gerekiyorsa, özgüveniniz düştüyse, karşı tarafa da daha az güveniyorsanız ve partnerinizle oyun oynamaya başladıysanız bunlar sizin için bir şeylerin ters gittiğine dair uyarı işaretleridir. 

Narsistin bu aşamada kurbana en yoğun hissettirdiği duygu değersizlik hissidir. Çünkü o sizi değersizleştirdiği ölçüde kendini değerli hissetmeye programlıdır. Bu hissi yakalamak için dünyadaki herkes onun için sizden daha önemliymiş gibi davranır. Onun gözünde hiçbir değeriniz olmadığını hissetmenizden haz duyar. "Ona böyle davranmama rağmen beni bırakmıyor" demek kendini inanılmaz onaylanmış ve yüksek hissettirir, egosunu şişirir. Örneğin sizin doğum gününüzü önemsemez, kutlamaz, herhangi bir arkadaşı için sürpriz parti organize eder. Ya da siz zor durumda kaldığınızda hiç yardımcı olmazken çok da yakını olmayan herhangi biri aynı sorunu yaşadığında inanılmaz hassas davranır ve böyle davrandığını da sizin gözünüze sokar. Bu esnada yüzünüzde oluşan hayal kırıklığından beslenir. Şikayet etmeye kalksanız sizi kötü niyetli ve kıskanç olmakla suçlar. İhtiyaçlarınızı, isteklerinizi ve sizi tamamen görmezden gelir. Bu durum onun için gayet doğaldır. Zamanla bu ilişki içinde kendinizi yokmuşsunuz, görünmezmişsiniz gibi hissetmeye başlarsınız. 

Tüm olumsuzluklara rağmen onu sevmeye devam ederseniz ve daha fazla yakınlık talep etmeye kalkarsanız, bu noktadan sonra ilk aşamada sizi analiz edip istediğiniz neyse onu veren partneriniz bu özelliğini tekrar ustaca kullanarak bu sefer istemediğiniz her neyse size onu vermeye başlar. En zayıf noktalarınızdan ve zaaflarınızdan vurur. Sizin yakınlaşma çabalarınızı reddeder. İçten içe en yaralı noktalarınıza tuz basar. Örneğin kilo probleminiz olduğunu düşünüyorsanız ve bunu ona hissettirmişseniz çok zayıf biriyle gözünüzün önünde flört eder ve onunla flört ederken arada da fazla kilosu olan insanları aşağılar. Görünürde masumdur, hiç bir şey yapmıyordur. Ya da örneğin çok önemli bir sınava gireceksinizdir başarılı olamazsam diye endişeleniyorsunuzdur, sen zaten onu yapamazsın, kabiliyetin yok boşa uğraşma diye sizi demotive eder. O sınava giremeyin, başarılı olamayın diye bir takım açık olmayan engeller çıkarmaya çalışır. Başarısız olduğunuzda da kendisi haklı çıkmış olur fakat bütün sorun yine sizdedir. Ona sizin için çok önemli bir şey anlatacak olursunuz zihinsel olarak o ortamdan tamamen yok olur. Anneniz ya da babanız vefat etmişse o güne kadar anasını babasını aramayan insan anne/babasını evinizden çıkarmaz olur, onları gözünüzün önünde sevgiye boğar. Kısacası zaafınız, endişeniz, üzüntünüz neyse tam da o konuda canınızı yakacak bir şeyler yaparak sizi duygusal olarak uzaklaştırmaya çalışır. Sevginiz ne kadar yoğunsa size o kadar kötü davranır. Göz göre göre yalanlar söyler. Siz geçmişteki yalanlarını bir bir anlamaya başlayıp karşısına çıkardıkça sanki yaptığı dünyanın en doğal şeyiymiş gibi "O zaman öyleydi, şimdi böyle" der. Yalanlarını, tutarsız ifadelerini anlamanız ve yüzüne vurmanız onda hiç bir suçluluk duygusu yaratmaz. Başınızdan aşağı kaynar sular dökülmesi hissini yaşatacak akla hayale gelmeyecek durumların içinde bulursunuz kendinizi. Acı içinde olduğunuzu görse de kendisi sürekli hiç bir şey yapmamış modundadır. Suç her zaman sizin fesatlığınızda, deliliğinizde, hassaslığınızda, başarısızlığınızda, kıskançlığınızdadır. 

Bütün tuhaflıklara rağmen ilişkinizin gitgide ilerlemesinden huzursuzluk duyan narsist, bu aşamada tamamen partnerindeki olumsuzlukları görmeye odaklanır. En basit şey bile ona batar. Yemek yeme biçiminizden, saçınızı nasıl topladığınıza kadar her şey ona göre kusur olabilir. Kusurlarınız onun için kabul edilebilir değildir. O kusurlu biriyle birlikte olamaz. Siz her şeyi tam da yapsanız mutlaka bir eksiklik bulur. İstediği her şeyi yaparsınız ama tam olarak onun istediği gibi yapmamış olduğunuz için azarlanırsınız. Artık mükemmel ruh eşi değilsinizdir. Bir nevi kendisinin şahsi günah keçisisine dönüşürsünüz. Bütün problemler sizin suçunuzdur. Bir yere geç kalsa sizin yüzünüzdendir, uykusuz kalsa sizin yüzünüzden, sizi aldatsa yine sizin yüzünüzden olur.

Onunla kurduğunuz mükemmel dünya bir anda önlenemez bir hızla tepetaklak oldukça, siz de kendinizi suçlu hissetmeye başlarsınız. Bir insanın bu kadar değişebilmesi akıl alır şey değildir çünkü, bir yerde yanlış mı yapıyorum diye kendinizi sorgularsınız. Bu esnada bir yandan da sürekli eleştirildiğiniz ve şöyle yapsan böyle olmayacak gibi tavırlarıyla muhatap olduğunuz için sürekli durumu düzeltmek için çırpınır durursunuz. Bir gece rahat uykunuz olmaz. 

Değersizleştirme aşamasında kurbanın hissettiği bir diğer durum da çevreden uzaklaşmaya başlamasıdır. Narsist kontrol hissini beslemek için sizi arkadaşlarınızdan, işinizden veya ailenizden uzaklaştırmaya çalışabilir. Bunu kimi zaman doğrudan kimi zaman dolaylı yoldan yapar. Örneğin kimi zaman çevrenizdekileri size kötüler, sizi de çevreye karşı kötüler. Bu kontrolü farklı yollarla da sağlayabilir. Maddi yönden sizi kendine bağımlı bırakarak veya cinsellikle de kontrolü elinde tutabilir. 

Üzerinizde tam olarak hüküm sürdüğünü anladığı anda narsist için siz işgal edilmiş bir kale olursunuz. Işık hızıyla değersizleştirilirsiniz. Avlanmışsınızdır ve bu nedenle, narsistin istediği gibi kullanıp eziyet etmesini hak ediyorsunuzdur ona göre. Sizi değersizleştirdikçe kendini değerli hisseder. Sizi muhtaç, kendisini ise güçlü ve bağımsız görür. Değersizleştirme evresi kurbanın dayanma gücüne, ilişkinin yakınlık derecesine ve narsistin narsizm seviyesine göre aylarca sürebilir.

3-Terk Etme Evresi

Değersizleştirme evresinin sonuna gelindiğinde narsistin partneri terk etme evresine geçilir. Bu ilişkinin bitişi kesinlikle normal bir ilişkinin bitmesine benzemez. Kendinizi her şeyiniz elinizden alınmış, sömürülmüş, ruhen tecavüze uğramış ve bir çöp gibi kenara atılmış hissedersiniz. Ona verdiğiniz onca sevginin, onca emeğin, onca şeyin karşı tarafta hiç bir anlamı olmadığını fark edersiniz. Canınız acır, üzülürsünüz, hazır değilsinizdir fakat duygularınız karşı tarafın umurunda değildir. Narsistler genellikle karşılıklı konuşarak veya mantıklı açıklamalar yaparak bir ilişkiyi bitirmezler. "Neden?" sorusunu kendinize sorar, cevap bulamaz ve delirirsiniz. Yaşadığınız bir olayda yine sizi suçladıktan sonra veya ortada hiç bir sebep yokken sorgusuz sualsiz ortadan kaybolur ve bir daha kendisinden uzun süre haber alınamaz.

Bazen ilişkinin bittiğini bile anlayamazsınız. Çünkü ortada bir neden bile yoktur. Bir tartışma sonucu ilişki bittiyse genellikle sizi sosyal medyadan ve telefondan engeller. Kendisini tamamen ulaşılamaz hale getirir. Düşman gibidir. Fındık kabuğunu doldurmayacak bir şey yüzünden sizi hayatından silebilir. Bazen de asla sizi görmek istemediğini, bundan sonra kesinlikle sizle olamayacağını, bir daha hayatı boyunca görüşmeyeceğinizi söyler. 

Eğer ki ondan önce siz partnerinizi terk etmeye karar verirseniz narsist buna asla izin vermez. Ayrılmak istediğinizi söylerseniz asla bunu kabul etmeyecektir. Çünkü reddedilme hissine dayanamaz. Kendisi ayrılmaya karar verdiğinde ise bunu duygusuzca ve acımasız bir şekilde yapar. Kendinizi ifade etmenize izin vermez, en beklenmedik anda terk edip gider. Bir açıklaması yoktur. Onun için yaptıklarınızın, içinde bulunduğunuz durumun hiçbir önemi yoktur. O an onun çocuğunu taşıyor bile olabilirsiniz. Bu onun için hiçbir şey ifade etmez. Aslında içinde bulunduğunuz hiç bir durum onun için bir şey ifade etmez. Arkasına bile bakmayacaktır.  Bu ayrılığın ona hiçbir insani duygu hissettirmediğini fark edersiniz. Sanki siz hiç var olmamışsınızdır.  Çoktan başka biri hayatına girmiştir. Sizden ayrıldığı gün yerinize getirdiği diğeriyle hiçbir şey olmamışçasına devam eder. Size de bunu göstermekten çekinmez.

4- Geri Dönme Evresi

Narsistler için kurbanlarıyla kurdukları ilişkiler ömür boyu sürer. Sizi terk edip gitmesi onun için ilişkinizin bittiği anlamına gelmemektedir. Onun için aslında ilişkinin başı veya sonu yoktur. Yalnızca portföyüne kattığı kurbanlar vardır. Dolayısıyla aslında gelmesi de gitmesi de aynı derecede anlamsızdır. Ayrılırken bir daha asla sizinle görüşmek istemediğini, size her şeyin kesin olarak bittiğini ve bir daha da asla başlamayacağını ifade etmiş olsa da hiç fark etmez. Her ne olursa olsun isterseniz mahkemelik olun isterseniz başka biriyle evlenmiş olun ya da o bir başkasıyla evlenmiş olsun hiçbir şey olmamışçasına size geri dönmeye çalışacaktır. Bu dönüş haftalar, aylar hatta belki yıllar sürebilir. Ama bir açık kapı bıraktığınızı biliyorsa mutlaka geri gelecektir. Ancak ne yazık ki sizi çok sevdiğini fark ettiği için değil canı istediğinde gelip hayatınızı mahvedebileceğini fark ettiği için.

Narsist eski kurbana geri dönme manevrası yapmadan önce genellikle "yemleme" yapar. Yemleme sizin dikkatinizi çekecek bir şey yaparak ona sizin geri gelmenizi sağlamaya çalışmasıdır. Örneğin sizi engellemişse engeli açar, ya da sosyal medyadan sadece ikinizin anlayacağı bir şey paylaşır. Birlikte gittiğiniz bir yeri beğenir. Bunun gibi o gelmeden siz gelin diye bir takım hamleler yapar. Eğer yemi yiyip de giderseniz sizi tekrar değersizleştirir. Yemezseniz veya bunu yapabilecek bir ortam bulamazsa kendi kendine geri gelir. Bunun için genellikle "napiyorsun?", "bir şey sorabilir miyim?" gibi bir mesaj atar. Hatasını anladı, özür dileyecek sanırsınız ancak diyalog asla oralara gelmez. Konuyla ilgili konuşma isteğinizi de geri çevirir. Hiç bir şey olmamış gibi kaldığınız yerden devam etmenizi beklemektedir. 

Hangi durumlarda dönmeyebilir? Örneğin büyük bir kaza geçirmişseniz, zenginliğinizi kaybetmişseniz vb gibi olağan dışı sıkıntılı durumlar içerisindeyseniz size dönmeyecektir. Ancak sizden her ne sağlıyorsa ona hala sahipseniz sizi özlediğini söyleyerek geri döner. Dönmemesinin bir diğer nedeni de onu ve davranışlarını çok fazla sorguluyorsanız, narsist olduğunu anladıysanız ve davranışlarının altında yatan nedenleri ona açık ve net şekilde gösterdiyseniz bu durumda da artık oyun oynayamayacağı için dönmez.

Narsistin geri dönmesinin en önemli nedeni sizin üzerinizdeki kontrolü kaybetmek istememesidir. İnsan olarak size değer vermez ama sizi malı olarak gördüğü için kontrolü kaybetmek istemez. Geri döndükten bir süre sonra tekrar sizi terk eder ve tekrar geri döner. Bu sayede siz ayrı da olsanız ona bağlı kalırsınız. Nasıl olsa geri dönecek diye düşündüğünüz için ondan ayrıyken bile tam olarak kopamazsınız. Bu birinci amacıdır. Bir diğer amacı ise size tüm yaptıklarına rağmen onu tekrar kabul etmenizden haz duymasıdır. Bu sayede hem doymak bilmeyen egosu bir nebze daha tatmin olur, hem de sizi bir süre daha sömürme fırsatı bulur. Döndüğünde onu kabul etmezseniz birkaç kez daha deneyecektir. Hepsini reddederseniz hayatının sonuna kadar aklına bile gelmezsiniz. Eğer ilişkinin idealleştirme aşamasındaki günlerinizin geri geleceği umuduyla dönerseniz bu döngü tekrar başlar. Ancak o ilk evre ya hiç yaşanmaz ya da çok kısa sürer. Sonrasında ise size her ne yaptıysa beteriyle tekrar edecektir.